MIT Açıkladı: Yapay Zeka İş Gücünün %11.7’sini BUGÜN Alabilir

26 Kasım 2025’te Massachusetts Institute of Technology (MIT), Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı ile birlikte
yapay zekânın ABD iş gücü üzerindeki gerçek zamanlı etkisini inceleyen çarpıcı bir çalışma yayımladı.
Iceberg Index adı verilen bu çalışma, bugün piyasada bulunan yapay zekâ sistemlerinin
ABD iş gücünün %11,7’sini – yaklaşık 1,2 trilyon dolarlık yıllık maaş değerini –
teknik olarak yerine getirebilir kapasitede olduğunu gösteriyor.

Raporun altını çizdiği kritik nokta şu: Risk altında olan işler, çoğu insanın sandığı gibi sadece “teknoloji şirketlerinde
çalışan yazılımcılar” değil. Aksine, insan kaynakları, finans, ofis yönetimi ve lojistik gibi
gündelik ofis işlerinin büyük bölümü buzdağının görünmeyen kısmında yer alıyor.

Buzdağının Görünen ve Görünmeyen Yüzü

MIT araştırmacıları çalışmaya “Iceberg Index” adını veriyor çünkü şu an manşetlere çıkan işten çıkarmalar,
aslında toplam tablonun yalnızca küçük bir parçası:

• Görünen kısım (Surface Index): Teknoloji, yazılım, veri analitiği ve bilişim rollerindeki işten çıkarmalar
  ve rol değişimleri. Bunlar toplam maaş değerinin sadece %2,2’sine (yaklaşık 211 milyar dolar)
  karşılık geliyor.
• Görünmeyen kısım (Iceberg Index): İnsan kaynakları, lojistik, finans, muhasebe, ofis yönetimi gibi
  tekrar eden, kural tabanlı işlerin yoğun olduğu alanlar. Buradaki potansiyel etki,
  toplam maaş havuzunun %11,7’sine, yani 1,2 trilyon dolara ulaşıyor.

“Temelde ABD iş gücü piyasasının dijital ikizini oluşturuyoruz.”
— Prasanna Balaprakash, Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı Direktörü

Iceberg Index Nasıl Çalışıyor?

Iceberg Index, MIT ve Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı tarafından geliştirilen bir emek piyasası simülasyon aracı.
Bu araç, ABD’deki 151 milyon çalışanı ayrı bir “ajan” (agent) olarak modelleyerek, her birini
beceriler, görevler, meslek ve konum gibi etiketlerle tanımlıyor. Çalışmanın teknik omurgası,
Oak Ridge’deki dünyanın en güçlü süper bilgisayarlarından biri olan Frontier üzerinde çalışıyor.

• 151 milyon çalışan: Her biri konum, meslek, beceri seti ve görevleriyle ayrı birer dijital ajana dönüştürülüyor.
• 32.000’den fazla beceri: Toplam 923 meslek için detaylı bir beceri haritası oluşturuluyor.
• 13.000+ AI aracı: Gerçek dünyadaki yapay zekâ araçları, hangi becerileri yerine getirebildiklerine göre sınıflandırılıyor.
• 3.000 ilçe düzeyi analiz: Simülasyon, ülkenin dört bir yanında ilçe seviyesine kadar inerek coğrafi farkları da ortaya koyuyor.

Bu model, yalnızca “hangi meslek riskli?” sorusuna cevap vermiyor; asıl olarak
hangi becerilerin, hangi bölgelerde, ne ölçüde risk altında olduğunu gösteren beceri merkezli bir harita çıkarıyor.

En Çok Etkilenen Sektörler

Araştırmanın ortaya koyduğu tablo, yapay zekânın etkisinin sadece teknoloji şirketleriyle sınırlı olmadığını gösteriyor.
Özellikle tekrarlı bilgi işleme içeren beyaz yaka ofis işleri önemli ölçüde dönüşüm baskısı altında:

Neden Sadece “Tahmin Motoru” Değil?

Iceberg Index, araştırmacıların özellikle vurguladığı gibi, “yarın şu kadar kişi işsiz kalacak” diyen
bir felaket senaryosu üreticisi değil. Bunun yerine:

• Bugünkü yapay zekâ araçlarının hangi görevleri teknik olarak yapabildiğinin anlık fotoğrafını çıkarıyor.
• Politika yapıcılar ve şirketler için, “gerçek hayatta uygulamadan önce senaryo test etme” imkânı sunuyor.
• Özellikle yeniden beceri kazandırma (reskilling) ve eğitim yatırımları için, yanlış yere para harcamayı
  engellemeye yardımcı oluyor.

Yani Iceberg Index, bir “kader haritası” değil; müdahale etmeden önce oynanabilen bir simülasyon alanı.

ABD Eyaletleri Iceberg Index’i Nasıl Kullanıyor?

Çalışmanın önemli bir bölümü, Iceberg Index’in doğrudan eyalet yönetimleriyle birlikte test edilmesi.
Tennessee, Kuzey Karolina ve Utah gibi eyaletler:

• Iceberg modelini kendi resmi iş gücü verileriyle doğruluyor,
• Önümüzdeki yıllar için AI odaklı iş gücü planları oluşturuyor,
• “Hangi bölge, hangi beceride, ne kadar risk altında?” sorusuna cevap arıyor.

Tennessee bu konuda öne çıkmış durumda; eyalet, yeni yayımladığı resmi
AI İş Gücü Eylem Planı’nda Iceberg Index’e doğrudan atıf yapıyor. Utah ve Kuzey Karolina ise,
benzer planları hazırlama aşamasında. Buradaki kilit nokta, artık ulusal değil, ilçe ve hatta mahalle
seviyesine inen bir analiz yapılabilmesi:

Eyalet senatörleri, belirli bir nüfus bloğunda bugün hangi becerilerin ağırlıkta olduğunu,
bu becerilerin ne kadarının otomasyona açık olduğunu ve bu dönüşümün bölgesel istihdam ile
eyalet GSYH’si üzerinde ne yaratacağını senaryo bazlı görebiliyor.

Bu yaklaşım, “AI sadece Silikon Vadisi’ni etkiler” yanılgısını da kırıyor. Iceberg Index’in simülasyonları,
risk altındaki mesleklerin 50 eyaletin tamamına, kıyıdan iç bölgelere ve kırsal alanlara
yayıldığını gösteriyor.

Türkiye İçin Ne Anlama Geliyor?

Iceberg Index doğrudan ABD verisiyle çalışsa da, Türkiye açısından çıkarılacak dersler oldukça net:

• 2030’a kadar iş dönüşümü: Türkiye’de 7,6 milyon mevcut iş dönüşecek,
  yerini 8,9 milyon yeni rol alacak (küresel raporlar ve Türkiye odaklı analizler).
• Üretken AI etkisi: 31 milyon iş pozisyonunun yaklaşık %55’i üretken AI’dan
  doğrudan faydalanabilecek durumda.
• Çağrı merkezi sektörü: 300 binden fazla kişiyi istihdam eden sektörde,
  rutin işlerin büyük kısmı chatbot ve sesli asistanlarla dönüşüyor.
• Kayıt dışı istihdam: Yaklaşık %30 seviyesindeki kayıt dışı çalışma oranı,
  AI dönüşümüne en hazırlıksız gruplardan birini oluşturuyor.

Türkiye’de En Riskli Meslekler

Şirketler ve Bireyler İçin Yol Haritası

Şirket Sahipleri İçin

• AI Hazırlık Haritası çıkarın: Şirketinizdeki süreçleri görev bazında listeleyin.
  Tekrarlı, kural tabanlı, dokümantasyon ve veri işleme ağırlıklı işleri tespit edin.
• Çalışanları dönüştürün, sadece azaltmayın: Rutin görevleri AI’a devrederken,
  insan kaynağını daha analitik, stratejik ve ilişki yönetimi gerektiren rollere taşıyın.
• Pilot projelerle başlayın: Tüm organizasyonu bir anda dönüştürmek yerine,
  tek bir departman veya süreç üzerinde deneme yapın, öğrenin, sonra ölçekleyin.
• İnsan + AI modeli kurun: Amaç “insanı devre dışı bırakmak” değil,
  insanı AI destekli, daha güçlü karar verici haline getirmek olmalı.

Çalışanlar ve İş Arayanlar İçin

• AI okuryazarlığı kazanın: ChatGPT, Claude, Copilot, ofis içi otomasyon araçlarını
  günlük iş akışınıza entegre etmeyi öğrenin.
• “Sadece insan” becerilere yatırım yapın: Empati, yaratıcı düşünme, karmaşık problem çözme,
  liderlik ve ikna becerileri, AI’ın en zayıf alanları.
• T-şekilli profil oluşturun: Bir alanda derin uzmanlık (örneğin muhasebe veya pazarlama) +
  diğer alanlarda temel bilgi (veri analitiği, AI araçları, otomasyon).
• Sürekli öğrenmeyi standart hale getirin: Sertifika programları, online kurslar, mikro öğrenme
  içerikleri artık kariyerin merkezinde olmalı.

Sonuç: Dalgayı Seyretmek mi, Yönlendirmek mi?

Iceberg Index, bize yapay zekânın etkisinin yalnızca teknoloji şirketleriyle sınırlı olmadığını,
görünmeyen ofis işlerinde çok daha büyük bir dönüşüm potansiyeli bulunduğunu gösteriyor.
Bu bir kıyamet senaryosu değil; önceden hazırlık yapma fırsatı.

Önümüzdeki yıllarda asıl rekabet, “teknolojiyi kullanan” olmakla sınırlı kalmayacak.
Asıl fark, teknolojiyi yöneten, stratejiye dönüştürebilen ve insan + AI kombinasyonunu
doğru kurgulayabilen kişi ve kurumlar arasında ortaya çıkacak.

Kaynakça (Seçilmiş)

1. MIT & Oak Ridge National Laboratory – Project Iceberg: Iceberg Index Teknik Raporu (2025)
2. CNBC – “MIT study finds AI can already replace 11.7% of U.S. workforce” (2025)
3. World Economic Forum – Future of Jobs Report 2025
4. Google & Implement Consulting – “Türkiye’de Yapay Zekânın Ekonomik Potansiyeli” (2024)
5. Türkiye odaklı çeşitli yapay zekâ ve iş gücü raporları (Coursera, Kariyer.net, sektör analizleri)