Manavgat’ta Yapay Zeka İçin Yol Haritası: KOBİ Odaklı Model
2023 yılında Manavgat’a döndüğümde, memleketimin ekonomik dinamiklerini yapay zeka perspektifiyle yeniden değerlendirme fırsatı buldum. GPT-3’ün erken erişim döneminden bu yana İstanbul, Antalya ve uluslararası projelerde edindiğim deneyimi, Manavgat’ın yerel işletmelerine nasıl adapte edebileceğimi düşündüm. Gördüm ki, buradaki KOBİ’lerin en büyük ihtiyacı karmaşık teoriler değil, hızlı sonuç veren, düşük maliyetli ve anlaşılır çözümlerdi. Bu yazıda, Manavgat’taki konaklama tesisleri, tur operatörleri ve yerel esnaf için son dört yılda test ettiğim, en yüksek getiri sağlayan yapay zeka uygulamalarını ve altı haftalık pratik bir eylem planını paylaşıyorum.
KOBİ’ler İçin En Yüksek Getirili Uygulamalar
Manavgat’ta yaptığım pilot projeler ve danışmanlık çalışmalarında, üç uygulama alanının KOBİ’ler için en hızlı ve en ölçülebilir sonuçları verdiğini gözlemledim. Bu alanları seçerken, başlangıç maliyeti, uygulama süresi ve yatırım getirisi (ROI) kriterlerini dikkate aldım.
Akıllı Rezervasyon ve Dinamik Fiyatlama Sistemi
2024 yazında Manavgat merkezdeki 18 odalı bir butik otel için geliştirdiğim dinamik fiyatlama ve otomatik rezervasyon sistemi, işletmenin sezonluk gelirini ₺340,000 artırdı. Sistem, Booking.com, Airbnb ve Agoda’dan gelen rezervasyonları tek bir panelde topluyordu. En önemlisi, rakip otellerin fiyatlarını, Manavgat’taki yerel etkinlikleri (tekne turları yoğunluğu, Aspendos konser tarihleri) ve hava durumu tahminlerini analiz ederek otomatik fiyat önerileri sunuyordu. Otel sahibi, sabah kahvesini içerken telefonundan tek tuşla fiyatları onaylıyor veya reddediyordu.
| Metrik | Sistem Öncesi (2023) | Sistem Sonrası (2024) | İyileşme |
|---|---|---|---|
| Ortalama Oda Fiyatı (Ağustos) | ₺2,850 | ₺3,420 | %20 artış |
| Yıllık Doluluk Oranı | 68% | 74% | +6 puan |
| Manuel Fiyat Güncelleme Süresi | Günde 45 dakika | Günde 3 dakika | %93 azalma |
| Sezonluk Net Gelir Artışı | – | ₺340,000 | – |
| Sistem Maliyeti (Yıllık) | – | ₺85,000 | ROI: 1:4 |
Envanter ve Talep Tahmini (Restoranlar ve Esnaf)
Manavgat çarşısındaki bir balık restoranıyla 2024 ilkbaharında yaptığım talep tahmini projesi, işletmenin aylık gıda israfını %41 azalttı ve nakit akışını güçlendirdi. Geçmiş satış verileri, hava durumu (yağmurlu günlerde iç mekan talebi artıyor), hafta sonu/hafta içi farkı ve yerel etkinlik takvimini (Side antik tiyatro etkinlikleri, Manavgat Şelalesi ziyaretçi yoğunluğu) birleştiren model, hangi balık türünden ne kadar alınması gerektiğini günlük olarak öneriyordu. Özellikle bozulabilir ürünlerde (levrek, çupra, karides) büyük tasarruf sağladık.
Somut Sonuçlar:
- Aylık gıda israfı: ₺18,500’den ₺10,900’e düştü (₺7,600 tasarruf)
- Stok devir hızı: 12 günden 7 güne indi
- Müşteri memnuniyeti: “Taze balık yok” şikayetleri %67 azaldı
- Sistem maliyeti: İlk kurulum ₺28,000, aylık bakım ₺2,500
Instagram ve Google Ads Kampanya Optimizasyonu
Manavgat’ta tekne turu organize eden bir acenteyle 2023 yazında yaptığım dijital reklam optimizasyonu projesi, acentenin reklam bütçesinden aldığı verimi ikiye katladı. Yapay zeka destekli sistem, hangi reklam görselinin (gün batımı tekne turu vs. aile dostu aktivite), hangi hedef kitleye (yaş, konum, ilgi alanı), hangi saatte gösterilmesi gerektiğini otomatik olarak belirliyordu. Ayrıca, düşük performanslı kampanyaları durdurarak bütçeyi en yüksek dönüşüm sağlayan kanallara yönlendiriyordu.
| Metrik | Manuel Yönetim (2022) | AI Optimizasyon (2023) | İyileşme |
|---|---|---|---|
| Aylık Reklam Bütçesi | ₺35,000 | ₺35,000 | Sabit |
| Rezervasyon Dönüşüm Oranı | 2.8% | 5.4% | %93 artış |
| Rezervasyon Başına Maliyet | ₺420 | ₺215 | %49 düşüş |
| Aylık Rezervasyon Sayısı | 83 | 163 | %96 artış |
| Sistem Maliyeti (Aylık) | – | ₺6,500 | ROI: 1:12 |
Veri Stratejisi: Küçük Başla, Büyük Kazan
KOBİ’lerle çalışırken en sık karşılaştığım yanılgı, “yeterli verimiz yok” düşüncesidir. Oysa son dört yılda edindiğim deneyim, çok küçük veri setleriyle bile anlamlı sonuçlar alınabileceğini gösterdi. Manavgat’taki işletmeler için önerdiğim veri stratejisi üç basit adımdan oluşuyor.
Mevcut Sistemlerden Veri Akışı
Çoğu işletme, halihazırda değerli veriyi üretiyor ama kullanmıyor. Kasa sistemleri (Nebim, Logo, Uyumsoft gibi), rezervasyon yazılımları (Otelz, HotelRunner) veya basit Excel tablolarındaki satış kayıtları, talep tahmini için yeterli. Manavgat’ta bir pastanede yaptığım projede, sadece 8 aylık kasa fişi verisiyle, hangi ürünlerin hangi günlerde daha çok satıldığını %81 doğrulukla tahmin edebildik. Bu, hamur işi üretimini optimize etmemizi ve günlük atığı %33 azaltmamızı sağladı.
Minimum Veri Gereksinimi:
- Satış kayıtları: En az 6 ay (ideal 12 ay)
- Format: Excel, CSV veya doğrudan POS entegrasyonu
- Gerekli alanlar: Tarih, ürün/hizmet, miktar, fiyat
- Opsiyonel: Müşteri bilgisi, ödeme yöntemi, kanal (online/offline)
Sosyal Medya ve Online Yorumlardan İçgörü
Instagram, Google My Business ve TripAdvisor yorumları, müşteri memnuniyeti ve hizmet kalitesi için altın değerinde veri kaynağıdır. 2024’te Side’de bir cafe için geliştirdiğim sentiment analizi sistemi, Google ve TripAdvisor’daki 1,200+ yorumu otomatik olarak analiz ediyor ve en sık tekrarlanan şikayetleri (örneğin, “servis yavaş”, “kahve soğuk”) işletme sahibine haftalık rapor olarak sunuyordu. Bu sayede, cafe sahibi hızlı aksiyon alarak NPS skorunu 6 ay içinde 42’den 61’e çıkardı.
Sistem Maliyeti:
- İlk kurulum: ₺18,000
- Aylık API + hosting: ₺3,200
- Haftalık rapor hazırlama: Otomatik
Basit Gösterge Paneli
Karmaşık raporlar yerine, işletme sahibinin her sabah kahvesini içerken telefonundan kontrol edebileceği 3-5 temel metriği gösteren bir pano tasarlıyorum. Örneğin, bir tur operatörü için: dünkü rezervasyon sayısı, bu haftaki doluluk oranı, ortalama tur başına gelir, müşteri memnuniyeti skoru ve en çok satılan tur paketi. Bu basit gösterge paneli, veri odaklı kararlar almayı alışkanlık haline getiriyor.
Örnek Dashboard (Manavgat Tekne Turu Acentesi):
- Bugünkü rezervasyonlar: 12
- Haftalık doluluk: %68
- Ortalama kişi başı gelir: ₺850
- NPS skoru: 58
- En popüler tur: Manavgat Nehri + Şelale (42% tercih)
Altı Haftalık Eylem Planı
Manavgat’taki KOBİ’lerle çalışırken geliştirdiğim hızlı uygulama metodolojisi, altı haftada somut sonuçlar almayı hedefliyor. Bu plan, minimum kaynak ve maksimum etki prensibiyle tasarlandı.
| Hafta | Faaliyet | Çıktı | Tahmini Maliyet |
|---|---|---|---|
| 1. Hafta | Hedef belirleme, mevcut veri kaynaklarını listeleme, POC seçimi | Tek sayfalık hedef dokümanı, veri envanteri | ₺0 (danışmanlık dahil) |
| 2-3. Hafta | POC geliştirme, API entegrasyonu, ilk testler | Çalışan prototip (chatbot, tahmin modeli vb.) | ₺15,000-₺35,000 |
| 4-5. Hafta | Pilot kullanım, personel eğitimi, geri bildirim toplama, iyileştirmeler | Eğitimli ekip, kullanıcı geri bildirimleri, v2 prototip | ₺5,000-₺10,000 |
| 6. Hafta | Canlıya alma, ilk sonuçları ölçme, iterasyon planı, dokümantasyon | Canlı sistem, ilk KPI raporu, iyileştirme listesi | ₺3,000-₺5,000 |
| Toplam | – | – | ₺23,000-₺50,000 |
Gerçek Vaka: Manavgat’ta Bir Restoran Hikayesi
2024 baharında, Manavgat merkezdeki 60 kişilik bir pide salonuyla bu planı uyguladık.
Hedef: Gıda israfını azaltmak ve kâr marjını artırmak.
Veri: Son 10 aylık kasa kayıtları (Uyumsoft POS), hava durumu geçmişi, yerel etkinlik takvimi.
Çözüm: Günlük talep tahmini sistemi (hangi pide çeşidinden kaç adet hazırlanmalı).
Sonuç: 6 hafta sonunda, sistem günlük ortalama 180 pide satışını %76 doğrulukla tahmin ediyordu. Hamur ve malzeme israfı %38 azaldı, aylık tasarruf ₺11,200. Yıllık net kâr artışı: yaklaşık ₺95,000.
Proje Maliyeti: ₺32,000 (ilk kurulum) + ₺2,800/ay (bakım)
ROI: İlk 3 ayda kendini amorti etti.
Danışmanlık ve Atölye
Manavgat’taki işletmeniz için yapay zeka potansiyelini değerlendirmek, ücretsiz bir ön görüşme yapmak veya atölye çalışmalarıma katılmak için Randevu sayfasından benimle iletişime geçebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
S: Başlangıç bütçesi ne kadar olmalı?
C: POC (kanıtlama projesi) aşaması genellikle ₺20,000-₺50,000 arasında başlar. Bu, bir talep tahmini modeli, chatbot veya reklam optimizasyon sistemi için yeterlidir. Başarılı olursa, aylık bakım ve API maliyeti ₺2,500-₺8,000 arasında değişir. Önemli olan, büyük yatırımlar yapmadan önce küçük bir proje ile değer kanıtlamaktır. Örneğin, bir WhatsApp botu için OpenAI API maliyeti aylık ₺4,500-₺7,500 arasındadır (günde 100-150 müşteri görüşmesi için).
S: Teknik ekibim yok, yine de yapabilir miyim?
C: Kesinlikle. Manavgat’taki projelerimde, işletme sahibi ve bir operasyon sorumlusu (örneğin, kasa sorumlusu, resepsiyonist veya sosyal medya yöneticisi) yeterli oluyor. Teknik işleri ben veya ekibim üstleniyor. İşletme tarafından sadece hedef belirleme, veri sağlama ve geri bildirim verme bekleniyor. Karmaşık teknik bilgi gerekmiyor. Eğitim süresi genellikle 2-3 saattir.
S: Başarıyı nasıl ölçüyorsunuz?
C: Her proje için başlangıçta 2-3 temel metrik belirliyoruz. Örneğin: rezervasyon dönüşüm oranı, ortalama sepet tutarı, gıda israf oranı, müşteri memnuniyeti (NPS). Altı hafta sonunda bu metriklerdeki değişimi ölçüyoruz. Hedefim, en az bir metrikte %15+ iyileşme sağlamak. Eğer bu başarılamazsa ve sorun benim tarafımdan kaynaklanıyorsa, proje maliyetinin %30’unu iade ediyorum. Şimdiye kadar hiç iade yapmak zorunda kalmadım.
S: Sistem kurulduktan sonra bakımı nasıl olacak?
C: Aylık model izleme, veri temizlik ve performans optimizasyonu gerekiyor. Bu, genellikle ayda 3-6 saat sürer ve tamamen uzaktan yapılabilir. Modelin performansını takip ediyor, yeni verilerle yeniden eğitiyoruz (genellikle 3 ayda bir) ve işletmeden gelen yeni talepleri değerlendiriyoruz. Bu hizmet için aylık sabit bir bakım ücreti (₺2,500-₺8,000 proje karmaşıklığına göre) alıyorum. Alternatif olarak, işletme kendi ekibini eğiterek bu süreci içselleştirebilir, bu durumda sadece ilk 6 ay danışmanlık desteği veriyorum.